Misbruik van naam en logo NOS

Het lijkt op internet hand over hand toe te nemen. We krijgen er in elk geval veel klachten over en het roept steeds meer ergernis bij ons publiek en zeker ook bij onszelf op: misbruik van het logo en de merknaam van de NOS.

We zien dat misbruik terug in posts op Facebook, Twitter en Instagram, op fake websites, op fake accounts, in phishing mails, er gaan nepmails rond met verzonnen berichten die worden toegeschreven aan de NOS; het lijkt en is een eindeloze stroom.

Het gaat inmiddels om een dagelijks verschijnsel en de laatste maanden, sinds het begin van de coronacrisis, lijkt het alleen maar erger te worden. Het beschadigt de NOS en tast de betrouwbaarheid van onze nieuwsvoorziening aan.

Ergernis
De NOS staat hier natuurlijk niet alleen in. Talloze mensen en organisaties hebben er helaas mee te maken. Vooral media. Op de site van de Fraudehelpdesk staan allerlei voorbeelden van pogingen tot oplichting of bedrog via internet. Ook worden vaak bekende Nederlanders ingezet in nepberichten (vaak zogenaamd afkomstig van de NOS) waarin bijvoorbeeld gemeld wordt hoe succesvol hun investeringen in bitcoins zijn geweest.

In de klachten en meldingen die hierover bij de NOS binnenkomen worden we door ons publiek gewezen op het misbruik van onze naam; vaak is er ergernis en soms regelrechte woede over mails die de NOS zou hebben verstuurd (in feite is het spam afkomstig van nepaccounts). Steeds komt daarbij de vraag terug wat de NOS tegen deze wanpraktijken denkt te ondernemen in combinatie met de oproep om dat op korte termijn vooral te doen.

Theorie vs. praktijk
Juridisch is het helder genoeg: gebruik van een logo of een merknaam van een derde (zoals van de NOS) zonder toestemming is in veel gevallen in strijd met de wet. Dat is bijvoorbeeld het geval als de gebruiker probeert daar zelf beter van te worden, maar ook als er sprake is van verwarringsgevaar, zoals wanneer het publiek op het verkeerde been wordt gezet over de afzender van een bepaald bericht.

Tot zover de theorie. Om daadwerkelijk via de juridische weg dit soort misbruik structureel tegen te gaan, is helaas niet zo makkelijk. Alleen al de omvang van dit soort praktijken maakt het tot een ongelijke strijd. Ook zijn de berichten vaak afkomstig van obscure en steeds wisselende accounts, waarvan nauwelijks te achterhalen valt wie erachter zitten. In het verleden heeft de NOS met succes opgetreden tegen de houder van zo’n account. Na een procedure die tijd, geld en energie kostte, lukte het de NOS om het account te laten sluiten (https://www.wipo.int/amc/en/domains/search/text.jsp?case=D2018-0772). Maar binnen de kortste keren verschenen er tien nieuwe. Een instantie als de Fraudehelpdesk heeft vooral een adviserende en waarschuwende rol.

Een andere aanpak is de route die John de Mol bewandelde. Hij sprak Facebook – een veelgebruikt platform voor de verspreiding van fake news – aan op zijn verantwoordelijkheid om dit soort nepberichten tegen te gaan en een eind te maken aan het misbruik van zijn naam bij de verkoop van bitcoins. John de Mol won uiteindelijk, maar Facebook heeft hoger beroep ingesteld. Het is afwachten hoe dat uitpakt. Sowieso is plaatsing op Facebook maar één van de manieren waarop dit soort berichten verspreid wordt. Maar als de uitspraak van de rechter blijft staan, zullen platforms als Facebook wel beter hun best moeten doen. Al zal het lastig zijn om dit soort praktijken geheel uit te bannen.

Blijf alert
Hoe dan ook is het altijd aan te raden om als internetgebruiker alert te blijven. Kijk goed wie de afzender is van een mail of wie een post heeft geplaatst. Kijk naar de naam in de url. Let op toon, taalgebruik en op hoe een bericht eruit ziet. Op het lettertype en de vormgeving. Als je twijfelt, kijk het na: is een wel heel opvallend onderwerp met een NOS-logo niet terug te vinden op de site of app van de NOS, dan is het ongetwijfeld fake news.

En steeds blijft gelden: wat te mooi is om waar te zijn, is vrijwel altijd ook echt te mooi om waar te zijn.


Marcel Gelauff
Hoofdredacteur NOS Nieuws