De vele versies van een eerste nieuwsbericht

Afgelopen zondagochtend om 9.21 uur Nederlandse tijd kwam via internationale persbureaus de eerste melding binnen dat er was geschoten op Bondi Beach in Sydney, Australië. Aan het einde van de dag hadden we verslag gedaan van een aanslag op Joden die Chanoeka vierden, van slachtoffers, van de vele reacties en steunbetuigingen, en van de impact op Joden wereldwijd. 

En dat allemaal – zoals dat altijd gaat bij breaking news – terwijl u via onze app, site, Journaals, radiobulletins, Teletekst of social-updates volgde hoe het nieuws zich ontwikkelde. Hoe werken we dan? Wanneer publiceer je een eerste versie van een nieuwsbericht? Wat doe je als je nog niet alles weet? Wanneer noemen we een schietpartij een aanslag? We kregen er dit keer opvallend veel vragen over. 

Op NOS.nl publiceerden we om 9.36 uur een eerste versie van het nieuws onder de kop Schoten gemeld op bekende Bondi Beach in Sydney. Dat was namelijk precies de informatie die op dat moment bekend was. Het was druk op het populaire strand, ook omdat er een joods festival gaande was, meldden lokale media daarna al snel. Die informatie staat ook in de tweede versie van ons artikel, gepubliceerd tien minuten na de eerste.

En vanaf dat moment ging onze redactie in Hilversum samen met correspondent Meike Wijers in Sydney op zoek naar aanvullende informatie. We hielden lokale media in de gaten, zochten actief naar beelden en ooggetuigen op sociale media, en Meike zocht contact met mensen in de buurt. Ook keken we goed wat andere internationale media al meldden, en welke woorden zij kozen. Alle grote media begonnen terughoudend, en terecht. 

Vragen
Bij breaking news wordt een artikel voortdurend geüpdatet. Met elk nieuw feit wordt er geschrapt, aangevuld, geherformuleerd. Steeds worden nieuwe afwegingen gemaakt. En dat gebeurt terwijl er, zeker in de eerste fase, vaak meer vragen open staan dan zijn beantwoord. In dit geval bijvoorbeeld: zijn er slachtoffers? Is het Joodse festival doelwit? Zijn er een of meer schutters? Is er sprake van een gerichte aanval? Op Joden? Is het dus een aanslag en antisemitisme? 

Zodra er beelden binnenkwamen, werden die door de NOS-redactie gecontroleerd op echtheid en goed bekeken op inhoud. In combinatie met andere informatie werd duidelijk dat hier geen sprake was van – om maar iets te noemen – een afrekening in het criminele circuit, van een verward persoon, ook niet van een drama in persoonlijke sfeer, maar van een aanslag. In versie 8 van ons nieuwsartikel, 53 minuten na de eerste versie, wordt in de kop en eerste zin al het woord ‘aanslag’ gebruikt. 

Vervolgens werd steeds meer bekend over de locatie van de schutters ten opzichte van de plek waar het Chanoeka-festival plaatsvond. Het scenario dat er een aanslag was gepleegd op de Joodse gemeenschap lag toen al voor de hand, maar aannames of gut feeling zijn iets anders dan journalistieke bevestiging. Dat de schietpartij in de buurt van het feest was, vermeldden we vanaf versie 8 wel nadrukkelijk in de eerste zin van het artikel en ook in de kop. Daarna, met het bekend worden van meer feiten, diende de link zich steeds nadrukkelijker aan en werd de formulering ‘bij’ een joods festival. Zowel in de kop als in de eerste zin van het artikel.

Aanslag
Rond het middaguur bevestigden de autoriteiten, die tot dan toe terughoudend waren met informatie, op een persconferentie in Sydney dat zij ervan uitgingen dat er sprake was van een gerichte aanslag op de bezoekers van het joodse festival. Daarmee is bij ons sinds zondag 12.09 uur de kop Aanslag op joods festival op Bondi Beach in Sydney een feit(versie 18 van het artikel). 

Sommige lezers zagen later op sociale media screenshots circuleren van een vroege versie van dit artikel, en vroegen zich af ‘waarom de NOS niet spreekt van een aanslag’ of ‘waarom niet van antisemitisme’. In werkelijkheid waren we een van de eerste media die dat wel deden. Maar uiteraard niet voordat aannemelijkheden feiten waren geworden. 

Groot nieuws als dit is voortdurend in ontwikkeling. Dat gegeven op zich kunnen we soms wel nadrukkelijker in de berichtgeving benoemen, daar moeten we op letten. Dat past namelijk bij onze taak: u in het moment informeren over wat er gebeurt, wat we weten en wat nog onzeker is, of zelfs onwaar. U mag daarbij van ons verwachten dat we niet op de feiten vooruitlopen, maar na bevestiging de feiten heel snel, precies en evenwichtig omschrijven. 

De ontwikkeling van het nieuws in de 10 verschillende koppen die het eerste NOS-bericht over de aanslag op het joodse feest in Sydney heeft gehad:

Hoofdredactie NOS Nieuws