Киев, Kijev, of Kyiv of toch Kiev?

Naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne krijgen we veel vragen over de manier waarop we Oekraïense plaatsnamen spellen.

Voor ons is het algemeen gebruik in Nederland een belangrijk uitgangspunt. Zo hebben we het niet over Paris, London, Berlin en Roma maar gebruiken we de Nederlandse namen, de zogenoemde exoniemen. Dat is dus ook het uitgangspunt bij Oekraïne en geen stellingname in de oorlog hebben we deze week nog eens vastgesteld.

Een aantal collega’s dat zich bezighoudt met de spelling in onze berichtgeving en voor eenheid en continuïteit op dit punt zorgt (intern de Taalcommissie genoemd), heeft er nog eens nadrukkelijk naar gekeken. Leden van de Taalcommissie zijn redacteuren met specifieke kennis op dit terrein. De Taalcommissie stuurde de volgende uitleg naar de redactie over Oekraïne:

“De regering van Oekraïne pleit al jaren voor de Oekraïense in plaats van de Russische schrijfwijze: zo heet de hoofdstad wat hen betreft Kyiv en niet Kiev.

De NOS volgt voor de Nederlandse namen van buitenlandse steden en andere geografische termen de lijst van aardrijkskundige namen van de Taalunie. Verder is een belangrijk uitgangspunt, dat we willen aansluiten bij het dagelijks taal- en spraakgebruik in Nederland. Anders gezegd: de herkenbaarheid van woorden en begrippen voor ons publiek is een zwaarwegende factor.

Vaak wordt erop gewezen dat Kiev de Russische naam van de hoofdstad zou zijn, maar als je het Russische Киев volgens de officiële regels vanuit het cyrillisch omzet, zou  je in het Nederlands ‘Kijev’ moeten schrijven.

In de lijst van de Taalunie worden wat Oekraïne betreft de namen gegeven die in het Nederlands zijn ingeburgerd,  zoals Kiev, Charkov (en niet Charkiv), de Krim (en niet de Krym) en Odessa (en niet Odesa). Een andere Oekraïense plaats die veel in het nieuws is, noemen wij Tsjernobyl en niet Tsjornobyl, zoals de plaatselijke naam is. Het land zelf heet in het Oekraïens Ukraina, dat nemen we ook niet over.

Wel maken we al sinds 2014 een uitzondering voor de stad Lviv in het westen van het land. Die heet in het Russisch Lvov, maar er wonen i.t.t. andere delen van Oekraïne nauwelijks etnische Russen.

Wat betekent dit praktisch op de redactie?

In principe geldt nu dat we plaatsen in Oekraïne met de Nederlandse transcriptie van het Oekraïens schrijven. (Die is meestal op Wikipedia te vinden).

Daarvoor gelden op basis van bovenstaande uitleg de volgende uitzonderingen:

Aan de hand van deze regel is het bijvoorbeeld Zaporizja (ipv Zaporozje), Enerhodar (ipv Energodar), Tsjernihiv (ipv Tsjernigov).

Kortom: we houden vooralsnog vast aan de spelling uit de lijst van de Taalunie, net als veel andere Nederlandse media overigens (zie bijvoorbeeld ook de uitleg van de VRT en van RTL Nieuws).”

Tot zover onze interne Taalcommissie. Vanzelfsprekend volgen we de ontwikkelingen op de voet en als daar aanleiding voor is maken we een nieuwe afweging.

Marcel Gelauff

Hoofdredacteur NOS Nieuws

Foto: ANP