Marcel Gelauff reageert op verwijt eenzijdige berichtgeving

De NOS krijgt als grootste nieuwsorganisatie van Nederland dagelijks reacties op de berichtgeving. In sommige gevallen reageert de hoofdredactie van NOS Nieuws. Dat is nu het geval na de open brief van publiciste Ratna Pelle aan Marcel Gelauff op de website israel-palestina.info, volgens de makers een online-gids over het Midden-Oosten-conflict. In die brief wordt de NOS eenzijdige berichtgeving verweten als het gaat om de Israëlisch-Palestijnse kwestie. Hoofdredacteur Marcel Gelauff van NOS Nieuws geeft in een reactie uitleg over de journalistieke afwegingen en keuzes van de NOS bij de berichtgeving.

Beste Ratna Pelle,

Dank voor uw open brief.

Er is geen onderwerp dat zoveel emotie en zoveel (tegengestelde) reacties oproept als berichtgeving over Israël en de Palestijnen. Dat is niet een recent verschijnsel, dat is al vele jaren zo en al die jaren komt de kritiek ook steeds weer van beide kanten. Tegen die achtergrond ben ik niet verbaasd over uw brief. Ik zie er ook geen nieuwe gezichtspunten in: u verwijt ons onjuiste en eenzijdige berichtgeving. Ten nadele van Israël in uw geval. Toch wil ik graag reageren, uiteenzetten wat onze beweegredenen zijn bij onze dagelijkse journalistieke keuzes en ik maak een enkele kritische opmerking in uw richting.

Laat ik beginnen met de kern van onze benadering. De redactie van NOS Nieuws is onafhankelijk en heeft – voortvloeiend uit de mediawet – de opdracht nieuwsprogramma’s te maken. We doen dat 24 uur per dag op Radio, TV en Online.

Het belangrijkste criterium bij de selectie van onze onderwerpen is relevantie voor ons brede publiek. Als publieke omroep maken we nieuwsprogramma`s voor iedereen en kiezen we de onderwerpen die wij het meest relevant of belangrijk voor ons publiek achten. Die onderwerpen proberen we in context te plaatsen en van duiding en achtergronden te voorzien.

Het is daarbij logisch en onvermijdelijk dat we eerder en meer aandacht besteden aan nieuwsgebeurtenissen die zich dichtbij of in Nederland afspelen dan die verder weg plaatsvinden. Ons publiek zit in Nederland, niet in China of het Midden-Oosten. Buitenland (en ons correspondentennetwerk) is een van de pijlers van NOS Nieuws en we zien Israël als een belangrijk onderwerp, maar dat betekent niet dat elke gebeurtenis of elk incident in Israël hier het nieuws haalt of zou moeten halen.

Onze journalistieke selectie van het nieuws over Israël wordt altijd bepaald door relevantie voor ons publiek maar ook door het overige nieuws. Iets wat vandaag nieuws is of een kort bericht, komt misschien morgen helemaal niet aan de orde door ander aanbod of juist uitgebreid, omdat we een achtergrond willen schetsen. Als nieuwsredactie doen we niet aan permanente gedetailleerde geschiedschrijving, waarbij alle betrokkenen letterlijk evenveel aandacht krijgen. We zijn op de allereerste plaats een nieuwsorganisatie.

Als Israël bombardeert in Gaza dan laten we die bombardementen zien, als er (grote) aanslagen zijn in Israël dan laten we die zien. Als Israël blijft bouwen op de Westelijke Jordaanoever berichten we daar zo nu en dan over, niet omdat we er voor of tegen zijn, maar omdat er vaak discussie over is.

Natuurlijk kan men discussiëren over onze keuzes of over fouten die we maken, maar ik hecht eraan om bovenstaande uitgangspunten te benadrukken.

U wijst op onze berichtgeving over de incidenten van de afgelopen maanden. Dat die te veel gericht zou zijn op de ‘machteloze’ Palestijnen. Dat wij ze in de beeldvorming als het ware slachtoffers maken bij de aanvallen met messen.

Ik herken dat niet. Het is in elk geval niet ons doel. We maken een selectie vanuit nieuwswaarde. Dat een aantal mensen is doodgeschoten, wordt dan snel het zwaarst wegende nieuws.

Wij realiseren ons natuurlijk dat als we in elk bericht de Israëlische reactie het belangrijkste nieuws vinden op den duur onvoldoende aandacht voor het ontstaan van deze geweldsincidenten kan ontstaan. Dat vindt u ook in onze berichtgeving terug. We noemen de oorzaak, de aanslagen, wel degelijk, tot in de bijbehorende koppen:

http://nos.nl/artikel/2077264-politie-israel-schiet-gewapende-palestijn-dood.html 

http://nos.nl/artikel/2082802-israel-doodt-twee-palestijnen-na-aanval-met-messen.html 

http://nos.nl/artikel/2082274-palestijns-meisje-doodgeschoten-na-aanval.html

Voor zover u zou blijven beweren dat wij over deze incidenten standaard primair berichten vanuit de Israëlische reactie (“ Israël schiet Palestijn dood”), wijs ik u erop dat de Palestijnse aanvallen evenzeer benoemd worden, getuige deze voorbeelden/koppen:

http://nos.nl/artikel/2062101-weer-steekpartijen-in-israel.html

http://nos.nl/video/2062032-opnieuw-steekpartijen-in-israel.html

Overigens, volgens de laatste tellingen zijn de afgelopen maanden 165 Palestijnen en 27 Israëliërs om het leven gekomen. Het lijkt me onvermijdelijk dat in de berichtgeving doorklinkt dat er aan Palestijnse kant meer doden zijn. Ik kan best met u meegaan dat de Palestijnen vaak de rol van underdog krijgen of aannemen, maar dat kan niet betekenen dat wij negeren wat feitelijk gebeurt.

Dan wil ik op een paar opmerkingen van u nader ingaan, omdat ze m.i. illustreren dat u eigenlijk van ons vraagt (is mijn stellige indruk) dat de NOS vanuit uw perspectief, vanuit Israëlische perspectief, bericht.

U citeert een zin uit een bericht van de NOS over een geweldsincident:

,,Volgens een mensenrechtenorganisatie heeft Israël vorig jaar 1800 huizen op de Westoever gebouwd voor Joodse kolonisten. De internationale gemeenschap is fel tegen deze uitbreidingsprojecten.“

En u stelt de vraag wat het terzake doet. Veel is mijn antwoord. Het geeft context aan het bericht. Zeker, het is niet positief voor Israël maar het zegt iets over de achtergrond van de tegenstelling tussen Israël en Palestijnen. Relevant dus.

Een andere opmerking van u gaat over een alinea van onze correspondent. Zij merkte op:

,,Weer is een Palestijnse verdachte van een terreuraanslag gedood. Joodse verdachten worden opgepakt en berecht. Huizen van Palestijnse terroristen worden met de grond gelijk gemaakt. Huizen van Joodse terroristen niet. Meten met twee maten? Ja, zeggen sommigen: Palestijnse levens zijn minder waard in Israël. Nee, zeggen anderen: de Joodse staat moet juist Joodse levens beschermen.“

U schrijft vervolgens:

Het is een valse en onterechte vergelijking. De Israëli’s doden Palestijnse/Arabische daders (als je zojuist verschillende mensen hebt neergestoken ben je geen verdachte maar een dader) om meer slachtoffers te voorkomen en wanneer zij op het leger of de politie schieten. Joodse extremisten doen dat doorgaans niet en kunnen dus makkelijker worden gearresteerd.

Vals en onterecht? Feitelijk, evenwichtig en relevant is mijn gevoel. We zeggen letterlijk hoe er met Joodse en met Palestijnse verdachten wordt omgegaan en we zeggen letterlijk dat er verschillende, tegengestelde waarderingen van bestaan. Dat spreekt u ook niet tegen valt mij op. Overigens: in een rechtsstaat is men verdachte tot de rechter heeft geoordeeld.

U zegt:

Ik wil u met klem verzoeken om zorgvuldiger en minder bevooroordeeld te berichten over dit gecompliceerde conflict.

Ik vind dit een gemakzuchtig en tendentieus verwijt, een doorzichtig frame, dat ik verre van mij werp. U hoeft het niet met onze keuzes eens te zijn, maar dat of fouten maken is heel wat anders dan onzorgvuldig en bevooroordeeld ons werk doen.

Dan wil ik u nog wijzen op deze beschouwing van de Ombudsman van de NRC, Sjoerd de Jong, van enkele dagen geleden.

http://www.nrc.nl/nieuws/2016/02/20/schandalig-een-kop-die-niet-het-hele-verhaal-vert-1590087

Ik herken hier veel in. Ik denk dat het laat zien dat op allerlei redacties veel wordt nagedacht, gewikt en gewogen als het om Israël en de Palestijnen gaat. Wij hebben geen enkel belang om eenzijdig over Israël of de Palestijnen te berichten. Integendeel. Ons belang is juist recht doen aan het nieuws zoals dat tot ons komt en het te voorzien van duiding en achtergronden. Dat mag u van de journalistiek verwachten.

Wat u niet hoeft te verwachten is dat wij bij herhaling en vooropgezet zullen kiezen voor uw perspectief van het conflict. We zullen altijd vanuit onze taak als nieuwsorganisatie kiezen. Simpeler gezegd: de boodschapper de boodschap verwijten, heeft niet zoveel zin.

Mede tegen deze achtergrond ervaar ik uw waarschuwing dat onze berichtgeving zou leiden tot “kwalijke gevolgen” – namelijk tot woede tegen Israël en dus ook Joden in Nederland – als misplaatst en onheus, omdat u ons daarmee impliciet verantwoordelijk maakt voor abjecte vormen van haat en racisme, in welke hoedanigheid dan ook.

Ik zie en aanvaard uiteraard dat wij als redactie een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben voor wat wij uitzenden, maar dit kan ik niet accepteren.

Ik hoop dat ik u zo wat meer inzicht in onze afwegingen heb gegeven.

Marcel Gelauff
Hoofdredacteur NOS Nieuws