Algemeen directeur NOS pleit voor publiek gefinancierd persbureau

In het kader van het 60-jarig bestaan van het NOS Journaal vond donderdag 21 januari de conferentie ‘Journalistiek On Demand’ plaats in Tivoli/Vredenburg in Utrecht. Jan de Jong, algemeen directeur van de NOS, opende de conferentie met de volgende woorden.

Men heeft mij gevraagd om iets te vertellen over de toekomst van de media. Daarover heb ik geen flauw idee. Net zo min als alle de andere sprekers hier. Koffiedik kijken doen we wel graag. Ik ook!

Op 21 oktober 2015 werd in vele media teruggekeken op film Back To The Future 2 uit 1985. Die was toen exact 30 jaar oud. Alom werd met respect gesproken over de vooruitziende blik van de makers. Eigenlijk had men maar één kleinigheid over het hoofd gezien. Het internet.

Voorspellen is dus een hachelijke zaak. Dat ga ik dan ook niet doen. Wat dan wel? Als directeur van de NOS neem ik u graag mee aan de hand van wat persoonlijke observaties, ‘facts en figures’ en ontwikkelingen in de media en de journalistiek. Bijna altijd worden die geplot in het kwadrant van bedreigingen. Ik wil ze daar weghalen en verplaatsen naar kansen, oplossingen en innovaties. Dat past beter bij het karakter van deze dag. En bij mij persoonlijk.

1. De NOS zit niet tegen haar Kodakmoment aan. Integendeel. Voor Euro 1,47 per gezin per maand, minder dan 1 losse krant, zorgt de NOS voor de helft van de kijktijd naar de publieke omroep, produceert zij 12.000 uur per jaar en is zij ook in 2015 het meest onmisbare mediamerk. De publieke omroep als geheel is succesvol, gevarieerd en goedkoop. Ik kan er niks anders van maken!
2. Het mediagebruik, ook, onder jongeren neemt toe in plaats van af. Per dag kijken we gemiddeld 3 uur en 10 minuten televisie, luisteren we 3,5 uur naar de radio en zijn we 80 minuten actief op digitale en sociale media (en we slapen ook nog een uurtje of 7). Er is sprake van een groeimarkt. Jaar na jaar. Geen krimp dus! Wel verschuiving. De consument is de baas. Adopteer de wetten, de mores van de nieuwe platforms. Verander. Beweeg.

Hanteer dezelfde journalistieke ingrediënten als vroeger (wees betrouwbaar, onafhankelijk en lever kwaliteit) maar maak er een nieuw (lees: totaal ander) gerecht van. De interesse, de honger, in nieuws is niet minder, integendeel, het is slechts de smaak die veranderd is! Kom ook vooral met eigen nieuws. Serveer niet de kliekjes van anderen.

3. Concurrentie zorgt voor betere en scherpere journalistiek. Publieke en commerciële journalistiek versterken elkaar. Hoe kunnen we dat proces faciliteren? Door samenwerking! Intensief en onconventioneel. Make peace not war. Politiek, haal de drempels daarvoor weg. Verruim de wettelijke mogelijkheden voor samenwerking. De NOS wil commerciële marktpartijen helpen. Concurreren doen we wel op inhoud, primeurs, diversiteit en pluriformiteit.

4. Nederlandse nieuwsmedia moeten kiezen. Willen zij platform zijn of redactionele content brengen? En/en gaat niet. Daarvoor zijn ze te klein en het rendementsdenken van de aandeelhouder staat het niet toe. If you can’t beat them, join them. Netflix, Google, Facebook en kabelaars halen hier miljarden uit de markt en zijn op zoek naar Nederlands, lokaal product. Sluit coalities met grote internationale partijen. Daar zit het geld. Journalistieke partnerships op basis van een redactiestatuut. Nu kan het nog. 

5. De journalistiek moet zichzelf steeds opnieuw uitvinden. Omarm innovatie. Bestaande commerciele business modellen werken niet meer. Nieuws maken met een serieuze redactie is duur. Duurder dan de optelsom van advertentie-inkomsten en abonneegelden. Journalistiek, kijk naar de muziekindustrie. Wie weet wordt op termijn iedere journalist wel zijn eigen uitgever. Tussenschakels zijn niet meer nodig om je publiek te bereiken. Met behulp van crowd funding, een mecenas, of advertentie-inkomsten op hun eigen site bouwen journalisten 5.0 aan hun eigen merk. 

En commerciële nieuwsmedia? Die worden van traditionele platenmaatschappijen tot hyper moderne streaming diensten. Zij brengen content van zoveel mogelijk ‘topmerken’ bij elkaar. Sterren creëren is geld genereren. Dé slogan voor de nieuwe commerciële journalistiek!

6. De journalistiek is van oudsher op het nieuws van de dag gefocust. Ook de NOS. Vrijwel al onze uitzendingen op de ‘traditionele’ media radio en televisie zijn live en in eigen huis geproduceerd. Een onverwoestbaar fenomeen: de honger naar nieuws lijkt niet te stillen. Ook niet bij jongeren!

Maar de consument zit steeds meer in de driver’s seat als het gaat om mediagebruik. Hij bepaalt waar en wanneer hij iets bekijkt of beluistert. Mediaspelers zullen daarop in moeten spelen. Zie het succes van Netflix. 2 miljoen abonnees in Nederland.Ook voor de journalistiek liggen er kansen in het onderscheid tijdgebonden versus tijdloze content. Kijk maar naar nieuwe concepten als De Correspondent of Blendle. Hoe vitaal het 8 uur Journaal met z’n zestig jaar moge zijn, ook de NOS zoekt naar nieuwe vormen en nieuwe concepten. Zo zijn wij sinds maandag op NOS.nl aan het experimenteren met  aanbevelingen  via algoritmes over andere content die voor onze bezoekers interessant en relevant kunnen zijn.

7. In ons land is een fluwelen revolutie gaande. De kabelaars en telecom providers nemen heel stilletjes de macht in medialand over. Dat gaat een stuk subtieler dan bij Ajax. Betaaltelevisie als zodanig lijkt weg te kwijnen; premium content als internationaal voetbal en Formule 1 wordt gratis weggegeven. Gratis? Alleen dankzij u en mij. De mensen zijn, anders dan vaak gedacht, wel degelijk bereid om te betalen voor content, ook voor nieuws, alleen ze moeten tegenwoordig langs een andere kassa. De partijen achter die kassa hebben bijna een ‘Monopoly’. Hoe dan ook hebben zij een “license to print money” . De journalistiek heeft recht op een eerlijk deel van de groeiende taart. In de politiek Den Haag heet dat een gezonde verdeling van welvaart.

8. Mediabeleid in Nederland zou meer moeten zijn dat een rondje ongeïnteresseerd debatteren door mediawoordvoerders om twee uur ‘s nachts in de Tweede Kamer over wel of geen Ranking The Stars, Wie is de Mol? en Heel Holland Bakt bij de publieke omroep.

Stop alsjeblieft met het ventileren van persoonlijke opvattingen en gratuite meninkjes. Het moet naar een hoger niveau en naar een andere politieke arena. De media dragen serieus bij aan de kennisindustrie en de innovatie. Zij agenderen de echt grote problemen. Politiek, omarm de media! En heb er een fatsoenlijk bedrag voor over. Een klein stukje snelweg kost al meer! Zie waar een klein land mondiale faam mee verwerft. We veroveren de wereld met prachtige creatieve producties voor weinig geld. Nut dat beter uit. Wees daar trots op. 

9. Publieke en commerciële journalistiek zijn zowel motor, filter als katalysator van discussie en innovatie. Wees daar als politiek niet bang voor maar doe er je voordeel mee. Schrik niet overheid, als je soms gebeten wordt in de hand die het geld uitdeelt. Van luizen in de pels als de NOS wordt een land beter, niet slechter.

En denk en passant ook eens na over een publiek gefinancierd persbureau in Nederland dat alle nieuwsmedia van betrouwbaar nieuws kan voorzien. Wel op basis van onafhankelijkheid natuurlijk. Polen ligt maar op een steenworp afstand.

Leve het vrije woord!