Documentaire over kampcommandant Westerbork

Onder verantwoordelijkheid van SS-commandant Albert Gemmeker werden zo’n 80.000 Joden, Roma en Sinti in kamp Westerbork gedeporteerd naar de concentratie- en vernietigingskampen van de nazi’s. Wie was deze man, die altijd heeft beweerd dat hij niet wist welk lot de op transport gestelden te wachten stond? Die wel zelf het vertreksein gaf voor elke trein die naar het oosten vertrok. Die meedogenloos was als de regels niet strikt werden gevolgd. Die al in 1933 in dienst trad van de Gestapo. Maar ook een kamp runde met een tandarts, een ziekenhuis en cabaretvoorstellingen. Omschreven als kil en charmant, als keihard en koelbloedig. Als een gentleman en een sfinx.

Nooit is sluitend bewijs geleverd dat Gemmeker wist wat de eindbestemming was van de mensen die hij op transport stelde. Niet in de Nederlandse rechtszaak van vlak na de oorlog en niet in de twee gerechtelijke vooronderzoeken die later in Duitsland tegen hem werden gedaan. Uiteindelijk zat Gemmeker maar zes jaar vast. En leefde hij nog 31 jaar in vrijheid, als sigarenhandelaar in Düsseldorf.

In de uitzending, die deels is gebaseerd op een biografie van Gemmeker waarop Ad van Liempt binnenkort aan de universiteit van Groningen hoopt te promoveren, wordt een portret van de man geschetst. Dat gebeurt aan de hand van gesprekken met ex-gevangenen van Westerbork en de Duitse onderzoeksrechter die de zaak-Gemmeker destijds onder zich had. Ook komt zijn kleindochter aan het woord, de eerste in de familie die met het verhaal naar buiten treedt. De verteller is Diederik van Vleuten.

Albert Gemmeker, commandant van kamp Westerbork
Zaterdag 4 mei 2019, 21.00-21.50, NPO 2
Maker: Mélinde Kassens