Evenementen
13-05-2025
Nederland viert op 5 mei 1945 feest. Het land is bevrijd, de oorlog is voorbij. Alleen: op de Waddeneilanden geven de Duitsers zich nog niet over. Winfried Baijens trekt over de vijf eilanden en praat met eilanders over de oorlog én de bevrijding, die zo anders waren dan op de wal. Het resultaat is een televisieprogramma op 11 juni en een podcast in vijf delen over de vijf eilanden, die elk worden gepubliceerd op de datum dat het betreffende eiland tachtig jaar geleden werd bevrijd.
Op de Wadden waren duizenden Duitsers gelegerd, maar die leefden vaak vredig samen met de eilanders. Op het einde van de oorlog breken op de eilanden nog spannende weken aan. Op de Brandaris – de vuurtoren van Terschelling – wappert ook na 5 mei 1945 de Nazi-vlag met hakenkruis.Op Texel, het laatste front van Europa, vallen meer dan duizend doden. En het kleine Schiermonnikoog wordt toevluchtsoord voor vluchtende fanatieke SS’ers uit Groningen, voordat het pas op 11 juni wordt bevrijd, als laatste eiland.
NOS 80 jaar Bevrijding: de Waddeneilanden
Woensdag 11 juni
20.30-21.21 uur, NPO 2
PODCAST ‘DE WADDEN, EEN ANDERE OORLOG’
Aflevering 1: Texel (20 mei)
In mei 1940 begint de oorlog op Texel met twee Duitse kwartiermakers die met de veerboot naar het eiland komen. Vier jaar lang is het relatief rustig op het eiland. De oorlog eindigt er echter in een bloedbad. Op Texel vechten Georgische soldaten aan Duitse zijde en als zij in opstand komen, zijn er wekenlang gevechten. Onder de Georgische opstandelingen, de Duitse militairen en de Texelse burgerbevolking vallen minstens duizend doden. Het wordt gezien als de laatste grote slagveld van Europa.
Aflevering 2: Terschelling (29 mei)
Op Terschelling ziet Winfried een aantal Stolpersteinen liggen en gaat hij op zoek naar het verhaal achter de namen die daarop staan. De Wadden zijn volgebouwd met bunkers om een aanval vanaf zee af te kunnen slaan. Op Terschelling stonden twee groter radarinstallaties. Bij goed weer konden die de vliegtuigen in Engeland zien opstijgen. Winfried bezoekt de bunkers en ziet hoe zo’n radar werkt. Met Heleen Rijf heeft hij het over verschillende eilanders die dwangarbeid moeten verrichten in Duitsland.
Aflevering 3: Vlieland (31 mei)
Op Vlieland spreekt Winfried met Monnie van Randen-Pronk. Zij vertelt hem hoe het was om op te groeien op een eiland in oorlogstijd. Het was een vreemde periode, waarbij samen moest worden geleefd met vele Duitse militairen. Voor de bezetter was het een fijne locatie; je kon het slechter treffen dan gestationeerd zijn op een Waddeneiland. Dirk Bruin vertelt meer over het dagelijkse leven van die soldaten, maar ook dat van de eilanders zelf.
Aflevering 4: Ameland (3 juni)
Ameland ving tijdens de Tweede Wereldoorlog kinderen op die moesten aansterken. Ook Joodse kinderen vonden er een veilig onderkomen. Ze leefden op een steenworp afstand van de Duitsers en hoefden toch niet onder te duiken. Na de oorlog kwamen de weduwen van verzetsleden samen met hun kinderen naar Ameland. Er was een speciaal vakantiehuis, ‘De Terrorist’, waar ze samen met lotgenoten konden verblijven. Winfried bezoekt een broer en zijn drie zussen die net na de oorlog naar het vakantiehuis kwamen en nog altijd jaarlijks het eiland bezoeken.
Aflevering 5: Schiermonnikoog (11 juni)
Schiermonnikoog wordt als laatste bevrijd. SS’ers uit het Scholtenhuis in Groningen vluchten aan het eind van de oorlog naar het eiland. Daar zitten ze ingekwartierd in boerderijen. Winfried spreekt een van de bewoners van die boerderijen. Op het eiland wordt het kerkhof waar de lichamen van aangespoelde Duitsers en geallieerde soldaten liggen begraven nog altijd goed onderhouden. Families uit onder meer Groot-Brittannië bezoeken de graven nog altijd.
De ooggetuigen-80 jaar bevrijding
Hoe beleven een verzetsstrijder, een Canadese soldaat, een Joods meisje, een NSB’er, een prins en een schooljuf het laatste oorlogsjaar? Volg de verhalen van Truus, Jim, Lous, Walter, Bernhard,
Foto: NOS/Marjolein Bax