Evenementen
23-06-2020
25 jaar geleden viel de moslim-enclave Srebrenica in Bosnië. Het Nederlandse Dutchbat kon niet verhinderen dat zeker 8400 moslimjongens en -mannen door Bosnisch-Servische troepen werden vermoord. De eerste genocide in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog.
In zeven afleveringen, dagelijks na Nieuwsuur, worden bepalende gebeurtenissen rond de val van Srebrenica geschetst tegen de achtergrond van het grotere verhaal: het uiteenvallen van Joegoslavië en de vraag hoe het nationalisme zo om zich heen kon grijpen.
Herman van der Zandt presenteert deze tragische geschiedenis. Voor de militaire duiding zorgt militair historicus Christ Klep.
NOS Srebrenica Journaal – De weg naar de val
Maandag 6 juli t/m zondag 12 juli, 22.00-22.10 uur, NPO 2
INHOUD AFLEVERINGEN
Maandag 6 juli
De Val van Srebrenica is niet te begrijpen zonder de voorgeschiedenis te kennen. In deze aflevering gaat het over het bewind van maarschalk Tito, die tussen 1943 en 1980 de eenheid van de communistische republiek Joegoslavië met harde hand bewaarde, maar er tegelijkertijd in slaagde een eigen, vrijzinnige koers ten opzichte van Moskou te varen. Ook wordt de opkomst van de Servische leider Milosevic geschetst. Hij zal het vuur van het nationalisme aansteken, het begin van het einde van de eenheidsstaat Joegoslavië.
Dinsdag 7 juli
Drie deelrepublieken zijn al uit Joegoslavië gestapt en de Serviërs zijn vastbesloten dat het daarbij blijft. Maar dan wil ook een meerderheid van de Bosniërs onafhankelijk worden. Dat wil zeggen: de Bosnische Kroaten en de Bosnische moslims. De Bosnische Serviërs boycotten het referendum daarover. Ze roepen hun eigen republiek uit, de Republika Srpska. Onder leiding van president Karadzic en generaal Mladic, en gesteund door de Servische president Milosevic, wordt het oorlog. Een vuile oorlog. Een burgeroorlog. De internationale gemeenschap vraagt zich af of ze moet ingrijpen.
Woensdag 8 juli
In Bosnisch-Servisch gebied is een aantal moslim-enclaves omsingeld. Daaronder: Srebrenica. Door gebrek aan voedsel en brandstof is de situatie er nijpend. Dan duikt ineens de Franse VN-generaal Morillon op. Hij is met een voedselkonvooi door de Servische linies gereden en spreekt de wanhopige bevolking toe: de VN zal hen beschermen. Intussen vliegen internationale onderhandelaars af en aan, maar ze boeken geen vooruitgang. De Verenigde Staten houden zich nog afzijdig. Land na land wijst het verzoek van de VN om vredestroepen te leveren af. Op Nederland groeit de druk om bij te dragen aan een vredesmacht.
Donderdag 9 juli
De oorlog in Bosnië is in volle gang. Het Bosnisch-Servische leger onder leiding van generaal Mladic is aan de winnende hand. Nederland zwicht voor de internationale druk en zegt toe soldaten te zullen leveren aan de VN: Dutchbat. Begin 1994 vertrekken ze. Hun hoofdkwartier is een oude accufabriek in het dorpje Potocari, vlakbij het voornamelijk door moslims bewoonde Srebrenica. Door de VN tot Safe Area bestempeld.
Vrijdag 10 juli
In het centrum van Srebrenica verblijven zo’n 40.000 vluchtelingen. Ze zijn in de veronderstelling dat ze worden beschermd door de 430 militairen van het Nederlandse VN-bataljon. Maar Dutchbat is licht bewapend en heeft een beperkt mandaat. Over de kwaliteit van de commandant, overste Karremans, zijn voor zijn uitzending al twijfels. En verzoeken om luchtsteun zijn steeds afgewezen. Duizenden gezinnen vluchten de bergen in.
Zaterdag 11 juli
De voor deze ochtend toegezegde luchtsteun blijft uit. De troepen van Mladic, die dertig Nederlandse militairen in gijzeling houden, rukken op naar Srebrenica. In paniek vluchten nog eens duizenden de bergen in. De Nederlanders trekken zich terug naar hun basis in Potocari, gevolgd door tienduizenden doodsbange vluchtelingen die hopen daar bescherming te vinden. Mladic sommeert Karremans naar een hotel, waar de overste voor het oog van de camera’s wordt vernederd. Srebrenica is gevallen. De Nederlandse missie is de facto ten einde.
Zondag 12 juli
Generaal Mladic stelt de tienduizenden vluchtelingen gerust: ze kunnen met bussen weg. Maar alleen vrouwen en kinderen mogen instappen; alle mannen boven de 16 worden apart gehouden. Ter ondervraging, zo wordt gezegd. Buiten Srebrenica, in de bergen, bossen en velden, maken de Bosnische Serviërs jacht op de gevluchte moslim-gezinnen. Vele duizenden vluchtelingen worden neergeschoten of gevangengenomen. Hebben de Nederlanders meegewerkt aan de scheiding van mannen en vrouwen? En wisten ze wat er met de mannen zou gebeuren? Hoe dan ook: pas dagen na de val komen de eerste berichten over deze georganiseerde massamoord naar buiten. Tien dagen na de val vertrekken de Dutchbatters naar de Kroatische hoofdstad Zagreb, waar ze feestelijk worden onthaald door minister-president Kok en kroonprins Willem-Alexander.