Journalistieke keuzes
18-10-2019
Op 4 november presenteren NVJ, Genootschap van Hoofdredacteuren, Openbaar Ministerie en Politie het gezamenlijk initiatief Persveilig, in een poging de journalistiek te beschermen en te versterken. Het is treurig dat het moet, schrijft hoofdredacteur Marcel Gelauff van NOS Nieuws.
Altijd de rust zelve en een van onze meest ervaren verslaggevers, maar dit had hij nog niet meegemaakt. “Ik ben nog nooit zo vaak uitgemaakt voor leugenaar.” Hij was afgelopen woensdag bij de demonstratie van de boeren en deed samen met enkele tientallen verslaggevers, cameramensen en technici van de NOS verslag van de demonstratie en de ontwrichting die de boeren veroorzaakten.
De emotie die onze verslaggevers deze week ontmoetten, is op zich begrijpelijk en onze verslaggevers worden vaker geconfronteerd met agressie en verwijten. Maar de sfeer was nu breder afwerend, voortdurend beschuldigend en soms intimiderend. Het bleef uiteindelijk bij verbale agressie (oké, een aantal boeren vond het nodig om tegen een van de herkenbare NOS-auto’s te gaan staan plassen), maar de bewaking die we tegenwoordig standaard met onze mensen meesturen naar grote publieksmanifestaties hoefde niet in actie te komen.
Ook niet nadat er via Twitter malicieuze berichten waren verspreid via een NOS-nepaccount met een oude foto waarop te zien is dat politie-agenten ingrijpen bij een demonstratie. Gesuggereerd werd dat het bericht van de NOS-site kwam en dat wij een oude foto hadden gebruikt om de boeren in een kwaad daglicht te stellen.
Het gevolg: veel woede bij een grote groep boeren die een aantal NOS-collega’s ter plekke belagen en pas rustiger worden als enkele van onze verslaggevers hun werk onderbreken om hun uitvoerig uit te leggen en te laten zien dat het een nep-account is.
Dit soort dingen hoort steeds vaker bij het werk van NOS Nieuws. Bij het werk van de journalistiek. Agressie, schelden, dwarszitten, schade veroorzaken, bedreigingen, onder druk zetten, intimideren, lastiggevallen worden. Collega’s vertellen over een voortdurende alertheid en spanning op dat soort dagen en veel aandacht voor andere dingen dan je werk doen zoals je wilt: laten zien wat er gebeurt.
Dat fake news de term is om van je af te houden wat je niet uitkomt, dat kennen we wel. “Ik ben het er niet mee eens, dus het is niet waar”, leidt tot de alternatieve feiten die we dagelijks kunnen registreren. Maar de sfeer van diepe maatschappelijke tegenstellingen, zeker over de botsing tussen ecologie en economie, maakt alles scherper en raakt de journalistiek steeds meer.
Het is een deel van ons dagelijks functioneren als redactie: van verslaggevers die heel snel afleidingsmanoeuvres moeten bedenken, zodat een collega ongestoord zijn werk kan doen, tot dagelijkse scheldpartijen op sociale media. Van demonstranten die zich in hun bestaan bedreigd voelen en boos zijn en dat projecteren op de journalistiek. Tot politici, die hun publiek opzetten tegen de NOS en de journalistiek door met een grote glimlach ongefundeerde en onbeargumenteerde beschuldigingen rond te strooien. En dat doen ze dan op een manifestatie die we live uitzenden, inclusief de toespraak van die politici zelf…
Onze verslaggevers sturen we op cursus om te leren hoe je met agressie kan omgaan. Bij een roadblock in het Midden-Oosten en op een manifestatie in Nederland. Het is treurig dat het moet.
Op 4 november presenteren NVJ, Genootschap van Hoofdredacteuren, Openbaar Ministerie en politie daarom het gezamenlijk initiatief Persveilig, in een poging de journalistiek te beschermen en te versterken. Het is treurig dat het moet.
De journalistiek, die open en onbevangen zijn onderwerpen tegemoet kan treden, kritisch is op zichzelf, de eigen fouten herstelt en openstaat voor andere perspectieven dan de eigen, is een fundament van onze democratie. De ervaringen van deze week vragen van ons daarbij nieuwe inspanningen en extra zelfreflectie om ons publiek te blijven bereiken.
In een tijd van al die waarheden naast elkaar zouden we ons niet hoeven bezighouden met hoeveel bewakers we meesturen of welke beschuldiging of frame nu weer onze kant opkomt, maar juist alleen met waar we voor zijn opgericht: voor het in grote diversiteit laten zien wat er in de wereld gebeurt, voor het blootleggen van patronen, het controleren van de macht, het beschrijven met achtergronden en het plaatsen in context.
Marcel Gelauff
Hoofdredacteur NOS Nieuws