Journalistieke keuzes
04-02-2016
Dinsdag 9 februari dient bij de rechtbank in Utrecht een rechtszaak die NOS Nieuws, RTL Nieuws en de Volkskrant gezamenlijk hebben aangespannen tegen het kabinet. De nieuwsorganisaties willen dat de minister van Veiligheid en Justitie meer documenten over de afwikkeling van de MH17-ramp openbaar maakt. De rechtszaak is een volgende stap in Wob-procedures die de redacties in het najaar van 2014 afzonderlijk van elkaar zijn begonnen, maar nu samen doorzetten via een gecoördineerde beroepsprocedure.
In oktober van dat jaar dienden NOS, RTL en de Volkskrant onafhankelijk van elkaar verzoeken in op basis van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Er werd gevraagd om de verslagen van de ministeriële en ambtelijke commissies die zich bezighielden met de MH17, om zodoende het kabinetsbeleid na de ramp te kunnen reconstrueren.
In de loop van vorig jaar werd duidelijk dat het ministerie van Veiligheid en Justitie weigerde veel documenten openbaar te maken. Van documenten die wel werden vrijgegeven, waren hele stukken onleesbaar gemaakt. Ook een bezwaarprocedure bracht daarin geen verandering.
De redacties van NOS, RTL en de Volkskrant zijn daarom naar de rechter gestapt, nu in een gecoördineerde beroepsprocedure. Door gezamenlijk op te trekken, benadrukken de drie nieuwsorganisaties hoe belangrijk ze deze kwestie vinden voor de journalistiek. Het principe van openbaarmaking van documenten rondom de MH17-ramp weegt in dit geval zwaarder dan de gebruikelijke onderlinge concurrentie.
De rechtbank heeft erin toegestemd de argumenten van de media in een gezamenlijke rechtszitting te behandelen. In tegenstelling tot de redacties krijgt de rechter wel alle documenten te zien waardoor hij kan beoordelen of de weigeringsgronden die de Minister aanvoert terecht zijn of niet.
Gezamenlijk verzoek voor openbaarheid
NOS Nieuws-hoofdredacteur Marcel Gelauff: “De NOS, RTL en de Volkskrant spannen deze procedure samen aan, omdat we willen onderstrepen dat openbaarheid juist in deze zaak zo cruciaal is. Het gaat niet alleen om de nabestaanden, maar ook om het optreden van de Nederlandse regering en de politieke verhoudingen in Europa.”
Philippe Remarque, hoofdredacteur van de Volkskrant, voegt daaraan toe: “Gezien de maatschappelijke impact van de vliegramp met de MH17 en de vele vragen die leven bij de nabestaanden, is het van groot belang dat de overheid transparant is over al zijn inspanningen in de nasleep van deze ramp. Voor journalisten is deze openheid essentieel om de werkzaamheden van de overheid te controleren.”
Adjunct-hoofdredacteur Pieter Klein van RTL Nieuws beklemtoont het belang van de waarheidsvinding: ”Het vaststellen van de oorzaak en vervolging van daders van de aanslag op MH17 zijn topprioriteit. Maar het is ook van groot belang dat ‘t politiek en bestuurlijk handelen in de nasleep van de ramp nauwgezet kan worden gereconstrueerd. Dat wordt nu met de politiek-van-de-zwarte-stift gefrustreerd en dat lijkt mij een open, democratische samenleving onwaardig.”
De rechtszaak in Utrecht dient op dinsdag 9 februari en begint om 10.00 uur.