Journalistieke keuzes
07-08-2017
Oud-minister-president Dries van Agt (CDA) schreef een open brief aan de redactie van het NOS Journaal naar aanleiding van een reportage op 18 juli over de situatie in Gaza. Hij betichtte de NOS van “onthutsende desinformatie” als gevolg van “misleidende onvolledigheid”. De open brief is te lezen op de site van The Rights Forum, het platform waarvan Van Agt oprichter en heden ten dage erevoorzitter is.
Marcel Gelauff, hoofdredacteur NOS Nieuws, reageert door middel van onderstaande brief:
Zeer geachte heer Van Agt,
Dank voor uw betrokken open brief over de situatie in Gaza en de berichtgeving door de NOS. Het is mij zeer wel bekend dat u zich, als pleitbezorger van een rechtvaardige vrede in het Israëlisch-Palestijnse conflict, beijvert voor het lot van het Palestijnse volk, onder andere als erevoorzitter en oprichter van The Rights Forum.
Uw afschuw over onze reportage uit Gaza van 18 juli 2017 over de gevolgen van de strafmaatregelen van de president van de Palestijnse Autoriteit tegen Hamas en Gaza (die ik vandaag nog eens zeer nauwkeurig heb bekeken) deel ik niet. Dat verbaast u wellicht niet, maar ik wil ook graag met u delen dat ik me niet herken in de verdere strekking van uw schrijven.
U verwijt ons “onthutsende desinformatie” en “misleidende onvolledigheid”, omdat we alleen inzoomden op de gevolgen van de specifieke strafmaatregelen van president Abbas. Dat zijn grote woorden, te meer omdat u na uw opmerkingen over deze reportage de suggestie wekt, dat wij stelselmatig weigeren aandacht te besteden aan de werkelijke situatie in Gaza en de achterliggende oorzaken, zijnde de blokkade.
Daar is geen sprake van. Sterker; u doet ons hier werkelijk onrecht.
U heeft natuurlijk gelijk dat in de reportage niet specifiek werd stilgestaan bij de voortdurende situatie, dat Gaza door de Israëlische beperkingen en blokkade aan de grens al een grote “openluchtgevangenis” is. En dat NGO’s, net als de VN, met regelmaat alarm slaan over de situatie en het lot van de Gazaanse bevolking. Maar dat is heel wat anders dan dat wij zeggen, of hebben willen zeggen, dat dat louter de verantwoordelijkheid van de Palestijnen zelf is.
Wat hebben we dan wel gedaan en willen doen?
Wij hebben een reportage willen maken over het handelen en de gevolgen van het handelen van Abbas. Feitelijke onjuistheden zie ik daar niet in en signaleert u ook niet. Zeker is het zo, dat de gevolgen van zijn maatregelen de Gazaanse bevolking treffen bovenop het handelen van Israël (en het ware beter geweest als we ons onderwerp met een enkele zin in dat kader hadden geplaatst), maar daar de conclusie aan verbinden die u eraan verbindt, werp ik verre van mij.
Zo schrijft u over onze reportage: Zo zie je maar: het lijden in Gaza wordt teweeggebracht door een hoge mede-Palestijn op de Westoever.
Dat zeggen we niet en suggereren we niet. Het is waar dat we niet specifiek stilstonden bij de gevolgen van de bezetting sinds 1967 en niet specifiek de Israëlische blokkade noemden die al tien jaar plaatsvindt, maar daarmee is niet gezegd dat we de gevolgen daarvan negeren of ontkennen. Ik kan toch niet anders concluderen dan dat u die conclusie er zelf in legt.
Het begeleidende artikel op nos.nl, begint overigens met de zin: “Tekorten waren ze in Gaza al gewend, maar de situatie in het Palestijnse gebied is nu wel heel nijpend”. Dat is nogal algemeen gesteld en had als introductie specifieker toegeschreven kunnen worden aan de Israëlische blokkade, maar het is wel een adequate illustratie van onze intenties met dit onderwerp.
Verder wil ik u wijzen op de vele andere artikelen en reportages, die de NOS in de loop der jaren over de situatie in Gaza heeft gemaakt. Als u die in ogenschouw neemt, kan de NOS niet worden verweten, dat zij geen oog heeft voor het leed dat de bevolking door de Israëlische maatregelen ten deel valt. Onze verslaggeving over Gaza is zeker niet eenzijdig, laat staan misleidend te noemen. Bezie onze verslaggeving in een groter geheel en over een langere periode vraag ik u, dan komt u vast tot een andere conclusie.
Zo is daar de laatste grondoorlog tussen Israël en Gaza, in de zomer van 2014, waar de NOS juist ondanks al het oorlogsgeweld haar verslaggever bewust in Gaza hield om te rapporteren over de situatie in dit gekwelde en door u genoemde “gekooide” gebied. En dat weken achtereen.
Wij willen en kunnen niet elke keer in een reportage alle perspectieven en hun voorgeschiedenis behandelen. Dat past nu eenmaal niet in een onderwerp in het NOS Journaal van zo`n twee minuten. We kiezen daarom telkens voor een invalshoek, die op dat moment het meest relevant en actueel is. In dit geval de wrange situatie dat Abbas’ strafmaatregelen vooral desastreus uitpakken voor de eigen bevolking in Gaza en de leiding van Hamas niet lijken te deren. Men zou kunnen zeggen: de feitelijke en journalistiek relevante invalshoek, dat de Palestijnen niet alleen slachtoffer zijn.
Aan het eind van uw brief wijst u ons op onze taak om over de toestand in Gaza en het trieste lot van de bevolking te blijven berichten. Dat zullen we zeker doen. Ondertussen troost ik me met het besef dat ons evenzeer regelmatig wordt verweten (ook vaak in scherpe, verwijtende, harde, kwalificerende en absolute bewoordingen) toch vooral oog te hebben voor het Palestijnse perspectief.
Hoe u dat ervaart is uiteraard volledig aan u. Mocht het u aanspreken om met ons als redactie hierover het gesprek aan te gaan teneinde wat meer inzicht te krijgen in ons denken en handelen (en wij in het uwe) dan bent u bij dezen van harte uitgenodigd. Wij lossen gaarne de benodigde praktische perikelen op, die dit voor u oproept.
Een laatste opmerking: u lijkt de premisse te hanteren, dat ons publiek in het geheel niet op de hoogte is van de blokkade van Gaza door Israël. Dat kan ik me niet voorstellen eerlijk gezegd. Ik hoop in elk geval dat ik u zo wat meer inzicht heb gegeven in onze keuzes, intenties en aanpak.
Ik wens u alle goeds.
Met vriendelijke groeten,
Marcel Gelauff
Hoofdredacteur NOS Nieuws