Robert Portier zwaait af in vijf highlights

Aboriginalkinderen in Alice Springs groeien soms op in afschuwelijke omstandigheden. Veel gezinnen wonen in kampen aan de rand van de stad, waar drank, geweld en verwaarlozing aan de orde van de dag zijn. Wanneer het salaris of de uitkering is binnengekomen wordt vaak net zo lang gedronken tot het geld weer op is. De kinderen moeten zich al die tijd zelf maar zien te redden.

 

Onder dat soort omstandigheden is het natuurlijk lastig om normaal naar school te gaan. Daarom heeft een van de basisscholen een speciaal programma opgesteld voor kinderen uit the camps. Een van de medewerkers maakt elke ochtend een ronde om de kinderen op te halen. Hij kent de kinderen en hun ouders bij naam en gaat rustig hun huizen binnen om de leerlingen op te pikken.

 

De school geldt als lichtend voorbeeld voor een veel breder probleem. In heel Australië hebben aboriginalkinderen een leerachterstand op hun leeftijdsgenootjes. Spijbelen is een van de redenen voor die achterstand, maar er zijn nog veel meer oorzaken aan te wijzen. Ik was naar de school gegaan om een reportage te maken over de manier hoe zij met de problemen omgaan en de leerlingen naar een diploma proberen te leiden.

 

Zoals zo vaak zat ook die dag de impact van het nieuws in de kleine dingen. Nadat ik met de bus op pad was geweest verspreidden de leerlingen zich over de kantine voor hun ontbijt. Thuis kwam dat er niet van, omdat de meeste ouders hun roes lagen uit te slapen. Bovendien was er in veel gezinnen geen geld meer voor het eten, omdat het inkomen al was weggedronken. Na het ontbijt trokken leerlingen de schooluniformen aan die de school voor ze had geregeld en vertrokken naar de klas.

 

In de hoek zat een jongetje voor zich uit te staren. Een jaar of zeven zal hij zijn geweest, misschien zelfs iets jonger, met spillebenen en veel te grote schoenen die grond net raakten. ,,Laat hem maar”, zeiden de begeleiders. ,,Zijn ouders zijn elkaar met bijlen te lijf gegaan vannacht. Laat hem maar even bijkomen.” De aanblik van dat verslagen jongetje ging me toen al door merg en been, nu ik zelf kinderen heb, voel ik de impact nog vele malen sterker. Over de plek van Aboriginals in Australië valt veel te melden, ook veel positiefs, maar dat beeld van dat jongetje zal me altijd bijblijven als voorbeeld van de moeilijkheden die aboriginalkinderen te overwinnen hebben.

 

Opeens klinken er schoten door het centrum van Sydney. Het is twee uur in de nacht en de gijzeling in het Lindt café is dan al uren bezig. Een moslimextremist houdt in het café achttien mensen gegijzeld. 

De vele journalisten die zich op Macquarie Street hebben verzameld haasten zich naar de politiebarricades om maar iets te kunnen opvangen van wat er gebeurt. Sommigen kijken tegelijkertijd op hun Ipad.

 

De gijzeling vindt plaats tegenover het kantoor van tv-station 7 News en de ontknoping is daardoor live te volgen. Er komen drie mensen om het leven: de gijzelnemer en twee gijzelaars.

 

Vrijwel direct na de schoten gaan alle journalisten live en tot diep in de ochtend klinkt het voortdurende geratel van de verslaggevers die in alle talen hun verhaal doen.

 

Australië werd door de gijzeling ruw wakker geschud. Ook hier konden dat soort dingen dus gebeuren. Er volgden verschillende aanslagen en de afgelopen jaren heeft terrorisme vaste voet aan grond gekregen in Australië. De schok van die gijzeling in het Lindt-café heeft inmiddels plaats gemaakt voor de grimmige constatering dat terreurgeweld met enige regelmaat is gericht tegen de eigen bevolking.

Mijn fixer heeft de grootste lol als we over een verkeersdrempel rijden. Gierend vertelt ze dat we net het hoogste punt van Kiribati zijn gepasseerd. Het is een grapje, maar het scheelt ook weer niet zo veel: het hoogste punt op Tarawa ligt 3 meter boven de oceaan.

 

De atollen van Kiribati liggen vrijwel op zeeniveau en wie van Bairiki over de smalle dijk naar Betio rijdt, ziet dat de golven zelfs bij rustig weer al over de rand klotsen. Geen wonder dus dat de inwoners zich grote zorgen maken over de stijgende zeespiegel. 

 

Op het strand van Betio spreek ik gezinnen die op enkele meters van de oceaan wonen. Ze vertellen dat het water soms een meter hoog door hun huis stroomt. Met een paar losse takken proberen ze een dammetje te creëren om het water om hun huis heen te leiden, maar het lijkt een hopeloze poging in het zicht van de machtige oceaan voor hun deur. 

 

Overal op de eilandjes worden dijken gebouwd, vaak niet meer dan knullige stenen muurtjes die door de eerste de beste serieuze storm zullen worden weggevaagd. Geleund tegen zo’n muurtje moet een meisje van een jaar of 18 huilen als we het over haar toekomst krijgen. De tranen springen in haar ogen bij het idee dat ze het eiland, haar thuis, ooit in de golven zal zien verdwijnen.

 

Lang niet iedereen wil wachten tot het water ze letterlijk aan de lippen staat. Ioane Teitiota haalde het wereldnieuws omdat hij zich wilden laten erkennen als klimaatvluchteling, de eerste ter wereld. Maar zijn aanvraag werd afgewezen en dus zit hij nu met zijn gezin weer op Kiribati. Zijn vrouw vertelt mismoedig hoe moeilijk het voor haar man is om weer een baan te vinden, vooral nu hij Kiribati negatief op de wereldkaart heeft gezet. Haar kinderen, niet gewend aan de omstandigheden op Kiribati, zitten onder de insectenbeten. Ze laat de ringworm zien die een van hen inmiddels heeft opgelopen.

 

Hoe zou het toch met ze zijn? Ik heb het me vaak afgevraagd na mijn vertrek. De carbon footprint van de I-Kiribati is verwaarloosbaar en toch wordt hun leven volledig ontwricht door de opwarming van de aarde. Waar ze heen moeten is nog steeds een raadsel, maar dát ze vroeger of later moeten verhuizen staat vast. 

Terwijl ik door de puinhopen loop van Christchurch begint de aarde opeens te beven. Een paar angstige seconden lang houd ik mijn adem in en klopt mijn hart in mijn keel. Daarna herpakt het leven zich. Auto’s rijden voorbij, mensen wandelen verder en het lijkt alsof er niets is gebeurd. Tot de volgende naschok.

Kan een stad in een paar seconden haar ziel verliezen? In het geval van Christchurch lijkt het er wel op. Ooit was Christchurch de trots van het Zuidereiland. Het historische hart met de kathedraal als stralend middelpunt had een Europese charme die je elders eigenlijk niet vond. Tot twee vernietigende aardbevingen de stad in puin legden. 

 

Niet alleen de gebouwen van de stad kregen het flink te verduren. De vele duizenden naschokken zorgden ervoor dat de inwoners nog jarenlang op de toppen van hun zenuwen liepen. Velen verlieten de stad noodgedwongen omdat er geen werk meer voor ze was. In de loop der jaren bezocht ik Christchurch verschillende malen en zag er diep verdriet, maar ook verbetenheid: onwil om verslagen te worden door die aardbevingen.

 

Acht jaar later zijn de littekens van de ramp nog altijd goed te zien. Het puin is weliswaar geruimd en ook zijn de oranje verkeerspionnen verdwenen die het straatbeeld jarenlang domineerden, maar de binnenstad is een nog altijd een aaneenschakeling van parkeerterreinen. Het zijn de plekken waar vroeger gebouwen hebben gestaan, maar die nu geduldig moeten wachten tot de stad tijd en geld heeft om ze aan te pakken.

 

Inmiddels verrijst er een nieuwe binnenstad, maar de moderne gevels zullen de ziel die de stad ooit bezat niet zomaar vervangen.