Samen met blinden en slechtzienden creëren

Hoe blijf jij op de hoogte van het laatste nieuws? Misschien open je een nieuwsapp op je telefoon, kijk je ‘s avonds het achtuurjournaal of luister je naar de radio op weg naar je werk. Er is in elk geval genoeg keuze. Maar hoe doe je dit als je een visuele beperking hebt? Dit was een van de vragen die centraal stond op de co-creatiedag ‘Non-visuele nieuwsmedia’. Mediamakers van de NOS en andere publieke omroepen gingen deze dag in gesprek met blinde en slechtziende ervaringsdeskundigen om zo tot nieuwe inzichten en interessante conceptideeën voor nieuws- en mediavoorziening te komen. NOS Lab, de afdeling van de NOS die zich bezighoudt met nieuwe technieken en vertelvormen van nieuws, is al langer bezig met diverse initiatieven om nieuws toegankelijk voor iedereen te maken.

Vaak als er over toegankelijkheid wordt nagedacht, wordt er gepraat over een doelgroep en niet met die doelgroep. Ook hebben mediamakers weinig grip hebben op hoe blinden en slechtzienden nieuwe en bestaande technologieën gebruiken. Mede door dit inzicht kwam, in een samenwerking tussen Koninklijke Visio, de Oogvereniging, de NOS en NPO Innovatie, de co-creatiedag tot stand. Het doel: de uiteindelijke gebruiker, in dit geval gebruikers met een visuele beperking, in een zo vroeg mogelijk stadium betrekken bij het productieproces.

Daarom kwam er een groep van achttien blinde en slechtziende ervaringsdeskundigen naar de NOS. De groep ging na een uitgebreide kennismaking aan de slag met verschillende opdrachten. De ervaringsdeskundigen werden door de mediamakers geïnterviewd en de resultaten van die gesprekken vormden de basis voor de concepten die die dag gevormd werden. Automatisch alternatieve tekst voor afbeeldingen en video’s genereren, personaliseerbare nieuwsapps en spraakbesturing op maat zijn voorbeelden van concepten die ter sprake kwamen. Wat bij elk concept weer naar boven kwam was dat het alleen een succesvol product kan worden als er wordt geluisterd naar -en getest met- een divers en inclusief panel.

Grappend merkte een van de ervaringsdeskundigen tijdens de dag op: “We zijn net mensen, hè?”. Daarmee beantwoordde hij impliciet de vraag hoe mensen met een visuele beperking nieuws consumeren. Ook zij openen nieuwsapps op hun telefoon, zetten het achtuurjournaal aan of luisteren naar de radio. Ongeacht of je blind, slechtziend of ziend bent: iedereen heeft persoonlijke voorkeuren en doet het op diens eigen manier.

Door te co-creëren kun je al voordat het product tot stand komt zorgen dat het niet alleen aan alle technische toegankelijkheidseisen voldoet, maar ook aan de wensen en behoeften van de gebruiker. Zo voorkom je dat techniek en intuïtief gebruik te ver uit elkaar komen te liggen.  

“De inbreng van de ervaringsdeskundigen hielp me zowel aan nieuwe, concrete en makkelijk realiseerbare ideeën als aan kennis over termen en methoden die totaal onbekend voor me waren, zoals kokervisie, beeldvorming of hoe blinden ondertiteling luisteren”, zei een van de mediamakers. Een andere deelnemer merkte op: “Zo goed om rechtstreeks van de gebruikers te horen waar ze tegenaan lopen, maar ook waar ze blij mee zijn. Dat werkt namelijk ook motiverend.”. Ook de ervaringsdeskundigen blikken positief terug op de dag: “Fijn om samen met de mediamakers te brainstormen over creatieve en bruikbare oplossingen voor iedereen”. Zij kijken uit naar een voortzetting van het proces, waarin makers en gebruikers samen de concepten verder ontwikkelen en testen. Hoewel het af en toe zoeken was naar de juiste methode om de gesprekken te documenteren en samen te vatten, gaat het er binnen co-creatie om het gesprek aan te gaan om zo belangrijke inzichten naar boven te halen en in samenwerking nieuwe waarde te creëren. Die samenwerking wordt vervolgd!