Unieke Tour-beelden in Andere Tijden Sport Extra

Aan de vooravond van de Tourstart in Utrecht zenden de NOS en de VPRO een werkelijk unieke sportfilm uit de jaren vijftig uit onder de noemer Andere Tijden Sport Extra. Voor zover nu bekend, is het de oudste sportdocumentaire die in Nederland is gemaakt. Hij werd verloren gewaand, maar is onlangs teruggevonden in het EYE-filmmuseum in Amsterdam en vervolgens gerestaureerd en gedigitaliseerd. Meer dan zestig jaar nadat de ouderwetse bioscopen vol stroomden met wielerfans die het wonder wilden aanschouwen, beleeft de film op donderdag 2 juli om 23.00 uur op NPO 2 de tv-première.

De documentaire van 1 uur en 18 minuten in zwart-wit 35 mm vertelt het verhaal van de Tour de France van 1953, toen Nederland als landenploeg furore maakte met mannen als Wim van Est, Gerrit Voorting, Jan Nolten en Wout Wagtmans. Met maar liefs vijf Nederlandse etappeoverwinningen (Gerrit Voorting, Jan Nolten, Wim van Est en 2x Wout Wagtmans), de vijfde plaats van Wagtmans in het eindklassement, en als klap op de vuurpijl een ongekende overwinning van de Nederlandse ploeg in het ploegenklassement, steeg de tourkoorts in ons land naar ongekende hoogte. De huldiging van de winnende ploeg in het Olympisch Stadion trok 40.000 toeschouwers. Het gevolg was dat de allereerste Tourstart buiten Frankrijk een jaar later in Nederland terecht kwam.

Kort na deze Tour de France verschenen twee films over het Nederlandse wielersucces. Polygoon maakte een documentaire, maar die was grotendeels gemaakt van Franse filmbeelden. Er was echter nog een film, gemaakt door het legendarische Haghe-film van filmpionier Willy Mullens. Zoons Albert en Wiebe Mullens en de van Polygoon weggekochte ervaren cameraman Hannes de Boer reisden naar Frankrijk om onder de vleugels van het Italiaanse Cinefilm (de enige rechthebbende!) stiekem een eigen Nederlandse Tourfilm te maken.

In razend tempo werd de film gemonteerd: de vrijdag na de finish in het Parc des Princes ging de film in Rotterdam in première. Met drie tot vier voorstellingen per dag trok de film dagenlang volle zalen in vele steden van Nederland. Daarmee was het de eerste succesvolle sportfilm van eigen bodem. “Een film vol sfeer en vol echte filmdetails, die de toeschouwer meesleept en die hem laat zien wat een Tour de France nu eigenlijk is”, zo schreef Jan Liber in ‘Het Vrije Volk’.

Jarenlang werd gedacht dat alle kopieën van de film verloren waren gegaan. Totdat bij filminstituut EYE, mede na speurwerk van NPO Geschiedenis en Sportgeschiedenis.nl, een filmblik boven water kwam, mét de Tourfilm! Die nu opnieuw in première gaat, maar dan op televisie.

Andere Tijden Sport Extra
Donderdag 2 juli
23.00-00.18 uur, NPO 2

foto: Jan Nolten in de Tour de France van 1953